Choroba Alzheimera: choroba, która powoli zabiera nam najbliższych
Przeczytasz w 6 min.
W miarę starzenia się, ludzie mogą odczuwać pewne problemy z pamięcią związane z wiekiem. Może nam też być coraz trudniej uczyć się nowych rzeczy.
Jednakże, gdy problemy z pamięcią zaczynają wpływać na zdolność danej osoby do wykonywania codziennych zadań, może to nie być oznaką normalnego starzenia się, ale oznaką demencji.
Jakie są objawy demencji?
Demencja charakteryzuje się stopniowym i postępującym spadkiem zdolności poznawczych (zapominanie, brak poczucia kierunku, zaburzenia rozumienia języka pisanego i mówionego, zaburzenia oceny, problemy z wykonywaniem rutynowych codziennych zadań, problemy z kontrolowaniem emocji, zaburzenia zachowań społecznych), większym niż oczekiwany w przypadku normalnego starzenia się.
10 znaków ostrzegawczych
1. Stopniowa utrata pamięci
Osoba dotknięta chorobą może nie pamiętać, co jadła danego dnia na śniadanie, ale może szczegółowo pamiętać wydarzenia z młodości. Inne objawy to zapominanie ważnych dat i wydarzeń, takich jak urodziny czy imiona członków rodziny.
2. Problemy z wykonywaniem rutynowych czynności
Osoby dotknięte chorobą mogą mieć problemy z wykonywaniem rutynowych zadań. Mogą zapomnieć o użyciu odpowiednich składników podczas przygotowywania ulubionego posiłku lub mieć problemy z przestrzeganiem przepisu.
3. Upośledzenie mowy
Osoba dotknięta chorobą może robić pauzy w połowie wypowiedzi szukając słów, powtarzać to, co właśnie powiedziała lub jąkać się podczas mówienia. Ma problemy ze znajdowaniem słów i nazywaniem przedmiotów (np. nazywa „spodnie” „rękawami na nogawki”).
4. Dezorientacja w czasie i przestrzeni
Osoby dotknięte chorobą mogą nie mieć pełnego zrozumienia upływu czasu i mieć trudności ze zrozumieniem czegoś, co nie dzieje się tu i teraz. Mogą zapomnieć, gdzie są i jak się tam znaleźli.
5. Spadek zdolności intelektualnych, niezdolność do oceniania i organizowania
Osoba dotknięta chorobą często napotyka trudności podczas planowania lub rozwiązywania problemów. Ma trudności z podejmowaniem decyzji i często podejmuje te błędne (ubiera się w nieodpowiednie ubrania, dokonuje zakupów przez telefon, internet itp.).
6. Powtarzanie tego samego pytania
Osoba dotknięta chorobą może powtarzać to samo pytanie 20 razy dziennie. Nie oznacza to, że nie usłyszała Twojej odpowiedzi lub że celowo próbuje Cię zdenerwować. Choroba uniemożliwia jej zapamiętanie Twoich odpowiedzi.
7. Błędne rozmieszczanie przedmiotów
Osoba dotknięta chorobą może przechowywać rzeczy w nietypowych miejscach (np. włożyć biżuterię do pojemnika na cukier lub brudną filiżankę do szafy), gubić przedmioty i zapominać, gdzie je położyła. Często może szukać rzeczy, sprawdzać, gdzie są przechowywane przedmioty lub oskarżać innych o kradzież.
8. Zmiany osobowości i zachowania
Osoba dotknięta chorobą może łatwo się denerwować, stać się mniej lub bardziej agresywna lub może zachowywać się w nietypowy sposób. Często może postępować wbrew oczekiwaniom i reagować niewłaściwie w danej sytuacji.
9. Zmiany nastroju
Osoby borykające się z chorobą są mniej zmotywowane, mogą stać się bierne, śpią więcej niż zwykle, nie wiedzą, co robić i tracą zainteresowanie rzeczami, które wcześniej kochały.
10. Wycofanie społeczne
Trwała rezygnacja z obowiązków, zajęć towarzyskich, hobby czy sportu.
Postęp objawów odzwierciedla stopniowe niszczenie komórek mózgowych. Odkładanie się białka w mózgach pacjentów z demencją może stopniowo prowadzić do degradacji komórek mózgowych (neuronów). Eksperci wciąż nie są pewni, dlaczego tak się dzieje. Dorastając, uczymy się nowych umiejętności i zdobywamy informacje. Jednak pacjenci z demencją stopniowo tracą nabyte umiejętności i zapominają to, co wiedzieli, co z kolei czyni ich coraz bardziej bezradnymi.
Istnieje ponad 100 różnych typów demencji. Najczęstszą przyczyną demencji jest choroba Alzheimera, na którą cierpi ponad połowa pacjentów. Choroba Alzheimera dotyka 1% osób w wieku 60 lat, 5% osób w wieku 75 lat i jedną czwartą populacji w wieku powyżej 85 lat.
Zdrowe nawyki żywieniowe, aktywność fizyczna, trening umiejętności poznawczych, ćwiczenia relaksacyjne i kontakty towarzyskie wpływają na zdrowie naszego mózgu. Aby utrzymać możliwie najlepsze zdolności poznawcze i funkcjonalne pacjentów, konieczne jest jak najwcześniejsze rozpoczęcie leczenia produktami leczniczymi.
Czynniki ryzyka rozwoju choroby Alzheimera
Ryzyko rozwoju tej choroby jest wyższe u osób, u których w rodzinie występowała demencja. Na demencję choruje więcej kobiet niż mężczyzn. Demencję powiązano z narażeniem na potencjalnie toksyczne substancje, (nadmiernym) spożywaniem alkoholu i paleniem tytoniu. Częściej występuje u pacjentów z chorobami naczyniowymi. Niektóre badania wskazują na zalety picia zielonej herbaty, włączania do diety ryb, utrzymywania aktywności fizycznej i aktywności społecznej. Krótko mówiąc, prowadzenie zdrowego trybu życia może zmniejszyć ryzyko demencji w starszym wieku.
U bardzo niewielkiej liczby osób chorobę Alzheimera diagnozuje się w bardzo wczesnych stadiach choroby
Szacuje się, że w krajach rozwiniętych zdiagnozowano zaledwie połowę wszystkich osób dotkniętych tą chorobą. Początkowo u pacjentów występują objawy niekrytyczne. Ich rodziny i przyjaciele na początku ich nie zauważają lub im zaprzeczają. Na tym etapie pacjenci mogą doświadczać problemów ze znajdowaniem słów podczas mówienia oraz utraty pamięci związanej z ostatnimi wydarzeniami. Mogą też mieć problemy z wykonywaniem bardziej wymagających codziennych zadań (opłacanie rachunków czy wykonywanie połączeń telefonicznych).
Życie z chorobą Alzheimera w zaawansowanym stadium nie jest łatwe
Chorobę Alzheimera najczęściej diagnozuje się, kiedy objawy są już tak wyraźne, że ani rodzina i przyjaciele, ani pacjent nie mogą dalej im zaprzeczać. Na tym etapie pacjenci potrzebują codziennej pomocy. Często są agresywni i pobudzeni, mają problemy ze snem i doświadczają psychoz. Pacjenci z ciężką demencją najczęściej są przykuci do łóżka (ograniczeni), przestają mówić i nie potrafią już rozpoznać własnej rodziny ani bliskich przyjaciół. Mają problemy z połykaniem i są bardziej podatni na infekcje.
Leczenie spowalnia postęp choroby
Na chorobę Alzheimera nie ma lekarstwa. Leczenie może jedynie spowolnić postęp choroby i złagodzić objawy poznawcze, funkcjonalne i behawioralne. Możliwa jest również krótkotrwała poprawa (do jednego roku) względem niektórych objawów. Ponadto leczenie może pomóc osobom opiekującym się pacjentami z demencją i wydłużyć ich czas spędzony w domu.
Aby utrzymać możliwie najlepsze zdolności poznawcze i funkcjonalne pacjentów, leczenie należy rozpocząć jak najwcześniej.
Literatura
- Demenca [internet] Spominčica. Alzheimer Slovenija. Available at: https://www.spomincica.si/?page_id=166
- Dementia [internet] World Health Organization. Available at: https://www.who.int/aktualnosci-room/fact-sheets/detail/dementia
- Kakutabi S, Wahanabe H, Murayama N. Green Tea Intake and Risks for Dementia, Alzheimer’s Disease, Mild Cognitive Impairment, and Cognitive Impairment: A Systematic Review. Nutrients 2019; 11; 1165-77.
- Livingston G, Huntley J, Sommerlad A et al. Dementia prevention, intervention, and care: 2020 report of the Lancet Comission. Lancet 2020; 396; 413-438.
- Edwards GA, Gamez N, Escobedo G et al. Modifiable Risk Factors for Alzheimer’s Disease. Front Aging Neurosci 2019; 11; 146.