Jakie masz ciśnienie?

Nadciśnienie to problem globalny, który dotyka około 1,13 mld ludzi. Jest to współczesna choroba przewlekła, którą charakteryzują dwie wartości ciśnienia krwi. Pierwsza wartość to skurczowe ciśnienie krwi, które informuje o tym, jak wysokie jest ciśnienie w żyłach, gdy mięsień sercowy się kurczy. Z kolei druga wartość to rozkurczowe ciśnienie krwi, które informuje o tym, jak wysokie jest ciśnienie, gdy mięsień sercowy się rozluźnia.

Za wysoko, to znaczy ile?

Optymalne wartości ciśnienia to poniżej 120/80 mm Hg. Jeśli jedna lub obie te wartości wynoszą powyżej 140/90 mm Hg, mówimy o nadciśnieniu.

DEFINICJA I KLASYFIKACJA WARTOŚCI CIŚNIENIA KRWI

Klasyfikacja	Ciśnienie skurczowe, mm Hg		Ciśnienie rozkurczowe, mm Hg
Optymalne	< 120	oraz	< 80
Normalne	120–129	oraz/albo	80–84
Normalne podwyższone	130–139	oraz/albo	85–89
Nadciśnienie 1 stopnia	140– 159	oraz/albo	90–99
Nadciśnienie 2 stopnia	160–179	oraz/albo	100–109
Nadciśnienie 3 stopnia	≥ 180	oraz/albo	≥ 110
Izolowane nadciśnienie skurczowe	≥ 140	oraz	< 90

Co jest powodem podwyższonego ciśnienia krwi?

Nadciśnienie nie dotyka tylko osób starszych, choć prawdą jest, że wraz z wiekiem żyły stają się coraz słabsze, co zwiększa prawdopodobieństwo jego wystąpienia. Nadciśnienie tętnicze dotyka również coraz większej rzeszy młodych ludzi ze względu na współczesny styl życia.

Głównymi czynnikami ryzyka, poza niską aktywnością fizyczną, stresem, otyłością i wysokim spożyciem soli, są nadciśnienie tętnicze w rodzinie i współistniejąca choroba nerek lub cukrzyca. Jednak prawdziwa przyczyna nadciśnienia jest najczęściej ukryta.

Nawet lekko podwyższone wartości ciśnienia nie powinny być ignorowane

„Tylko” nieznacznie podwyższone ciśnienie krwi lub nadciśnienie pierwszego stopnia to już zagrożenie dla aż 74% pacjentów z nadciśnieniem tętniczym. Nieleczone nadciśnienie może prowadzić do poważnych konsekwencji i jest głównym czynnikiem ryzyka zachorowalności i śmiertelności z przyczyn sercowo-naczyniowych.

Wdrożone w odpowiednim czasie leczenie niewielkich wzrostów ciśnienia krwi może zapobiec uszkodzeniu narządów i późniejszemu rozwojowi cięższych postaci choroby.

Czy wartości Twojego ciśnienia mierzone w domu różnią się od tych uzyskanych w gabinecie lekarskim?

Podwyższone ciśnienie krwi spowodowane strachem przed lekarzem, czyli tzw. „efekt białego fartucha”, to nie tylko mit, ale też istotna przeszkoda. Szacuje się, że 15-25% osób ma fałszywie podwyższone ciśnienie krwi mierzone w gabinecie lekarskim, podczas gdy ciśnienie mierzone w domu, czyli w warunkach codziennych, jest prawidłowe.

Monitorowanie ciśnienia w domu może pomóc również w przypadku odwrotnego zjawiska, czyli gdy okazuje się, że wartości mierzone w domu są zawyżone, podczas gdy te zmierzone przez lekarza wydają się być w porządku. Zjawisko to nazywane jest nadciśnieniem maskowanym i dotyka około 10-20% osób. Ponieważ pacjenci z nadciśnieniem maskowanym są trudni do wykrycia, wielu nie jest leczonych, co zwiększa ryzyko powikłań sercowo-naczyniowych.

Fałszywe odczyty można również uzyskać, jeśli osoba w trakcie pomiaru mówi, stoi, trzyma rękę w niewłaściwej pozycji, jest pod wpływem alkoholu, przeziębiona lub ma zbyt ciasno założony mankiet ciśnieniomierza.

Aby uniknąć błędnych odczytów, należy przeprowadzić pomiary w sposób właściwy i powtórzyć je kilka razy. W celu potwierdzenia diagnozy wskazane jest porównanie pomiarów z gabinetu lekarskiego z pomiarami uzyskanymi w domu.

Co robić w przypadku uzyskania podwyższonych wartości ciśnienia?

Nadciśnieniu można zapobiegać lub łagodzić je zdrowym trybem życia. Regularne ćwiczenia fizyczne, optymalna masa ciała, ograniczenie spożycia soli, tłuszczów i alkoholu, niepalenie tytoniu, redukcja stresu oraz spożywanie dużej ilości owoców i warzyw mogą pomóc obniżyć ciśnienie krwi, a w wielu przypadkach nawet przywrócić je do normalnego poziomu. Często (w zależności od stopnia zaawansowania nadciśnienia i innych czynników ryzyka), oprócz zdrowego stylu życia, konieczne jest również przyjmowanie leków hipotensyjnych.

Literatura

1. WHO: Hypertension. [internet]. Geneva: World Health Organisation; 2021 [cited 2021 Jun 28]. Available from: https://www.who.int/aktualnosci-room/fact-sheets/detail/hypertension
2. Slovenske smernice za obravnavo hipertenzije 2018 [internet]. Ljubljana: Združenje za arterijsko hipertenzijo, Slovensko zdravniško združenje; 2018 [cited 2021 Jun 28]. Available from: https://hipertenzija.org/_assets/2019/12/Smernice-za-obravnavo-hipertenzije-2018.pdf.
3. NIJZ: 17. maj: Svetovni dan hipertenzije [internet]. Ljubljana: Nacionalni inštitut za javno zdravje; 2017 [cited 2021 Jun 28]. Available from: https://www.nijz.si/sl/17-maj-svetovni-dan-hipertenzije-2017
4. Williams B, Mancia G, Spiering W et al. 2018 ESC/ESH Guidelines for the management of arterial hypertension. European Eur Heart J 2018; 39(33): 3021–3104.
5. Franco V, Oparil S, Carretero OA. Hypertensive therapy: Part I. Circulation 2004; 109(24): 2953-8. 
6. Writes S. Common Causes of Hypertension in Senior Adults. Health Sci J 2017; 11(4): 523.
7. Lurbe E, Agabiti-Rosei E, Cruickshank JK et al. 2016 European Society of Hypertension guidelines for the management of high blood pressure in children and adolescents. J Hypertens 2016; 34(10): 1887-920. 
8. WebMD: Causes of Secondary Hypertension [internet]. 2020 [cited 2021 Jun 21]. Available from: https://www.webmd.com/hypertension-high-blood-pressure/guide/secondary-hypertension-causes
9. Julius S. Need for fixed dose combination therapy in the early phases of hypertension. Medicographia 2010; 32 (3): 262–8.
10. Mensah GA, Croft JB, Giles WH. The heart, kidney, and brain as target organs in hypertension. Cardiol Clin 2002; 20(2): 225-47.
11. X. strokovni sestanek sekcije za arterijsko hipertenzijo: zbornik [internet]. Ljubljana: Združenje za arterijsko hipertenzijo, Slovensko zdravniško združenje; 2001 [cited 2021 Jun 28]. Available from: https://hipertenzija.org/_assets/2019/08/SAH_2001.pdf
12. Med.over.net: Hipertenzija zaradi bele halje? [internet]. Ljubljana: Med.Over.Net; 2021 [cited 2021 Jun 21]. Available form: https://med.over.net/hipertenzija-zaradi-bele-halje/
13. Stergiou GS, Palatini P, Parati G et al. 2021 European Society of Hypertension practice guidelines for office and out-of-office blood pressure measurement. J Hypertens 2021; 39(7):1293–1302.
14. XXIX. strokovni sestanek Združenja za arterijsko hipertenzijo: zbornik [internet]. Ljubljana: Združenje za arterijsko hipertenzijo, Slovensko zdravniško združenje; 2021 [cited 2021 Jun 28]. Available from: https://hipertenzija.org/_assets/2021/05/Zbornik_2020.pdf.
15. SafeBeat: Why Young People Should Be Wary of High Blood Pressure [internet]. [cited 2021 Jun 28]. Available from: https://safebeat.org/aktualnosciroom/headlines/why_young_people_should_be_wary_of_high_blood_pressure/
16. Magalhães JA, Lins-Filho OL, de Couto TLG et al. Prevalence of masked hypertension evaluated by home blood pressure monitoring in a large sample of patients with office blood pressure <140/90 mmHg. Blood Press Monit 2021; 26(3): 224-229.